Het Vlaamse gat Reetverdegem nabij Aalst vormt het decor waartegen Dimitri Verhulst zijn roman ‘De helaasheid der dingen’ laat afspelen. En dat is niet toevallig, want Verhulst bracht er zijn kinderjaren door in een milieu dat nauwelijks kon doen vermoeden dat het ooit een schrijver zou voortbrengen, laat staan een schrijver van formaat.
Tokkies op het vlakke land
‘De helaasheid der dingen’ is dan ook een autobiografische kroniek, een afrekening met een jeugd in een barakkendorp, omringd door een naaste familie van zuipschuiten, armoedzaaiers en nietsnutten. De vader en zijn drie broers wonen noodgedwongen in bij oma Maria, die niet eens meer opendoet wanneer de politie of de deurwaarder voor de zoveelste keer aan de voordeur staat. De Verhulsten zijn dan ook berucht in Reetverdegem, want hun handen zitten ook nogal los, zeker wanneer de familienaam in het geding komt.
Alcoholische pikorde
Men zou een rancuneuze terugblik à la Wolkers verwachten, maar dat is dit boek beslist niet. Nou ja, de al vroeg vertrokken moeder is volgens de jonge Dimitri en zijn pa “een loeder en een hoer”. Maar verder betreft het hier vooral een onvoorwaardelijk & bijna liefdevol portret van mensen wier blik niet verder reikt dan de rij kroegen die dagelijks dwangmatig bezocht dienen te worden om zich te bewijzen in de alcoholische pikorde van het gehucht.
Nu eens hilarisch, dan weer ontroerend, soms teder-weemoedig, maar vooral eerlijk in al zijn rauwe ontluistering, want er wordt wat afgezopen, gekotst en gerocheld. Maar een direct moreel oordeel met terugwerkende kracht hoef je bij Dimitri niet te verwachten. Een echte Verhulst zal een andere Verhulst natuurlijk nooit afvallen, zoveel maakt zijn verhaal wel duidelijk.
Alleen de allenen
De twaalf hoofdstukken laten zich bijna als afzonderlijke verhalen lezen, met als koddigste hoogtepunt ‘Alleen de allenen’ over het langverwachte comeback concert van Roy Orbison dat de mannen noodgedwongen bij een gastvrij Iraans echtpaar gaan bekijken omdat thuis de televisie is geconfisceerd door de deurwaarder. De sympathieke culture clash die hier uit voortvloeit is onnavolgbaar beschreven.
Naarmate het boek vordert, valt er minder te gniffelen, wordt de toon tragischer & wranger en blijken de onderdelen een onlosmakelijke samenhang te vertonen. Zoveel smerigheid laat natuurlijk zijn sporen op de ziel na, en voor sommige zaken dient onvermijdelijk een prijs betaald te worden.
Afscheid
Na driekwart neemt het verhaal een fikse sprong in de toekomst. Verhulst is inmiddels volwassen, heeft een ongewenst zoontje uit een stukgelopen relatie en keert terug naar zijn geboortedorp om afscheid te nemen van oma Maria, zijn inmiddels demente substituutmoeder, en om het graf van zijn vader te bezoeken.
Slechts terloops komt aan de orde dat hij ooit uit huis geplaatst is en ook nog een verleden van pleeggezinnen en tehuizen achter de kiezen heeft. In Reetverdegem liggen zijn roots, maar aarden kan hij er niet meer, daarvoor is de afstand inmiddels te groot geworden.
Verhulst is een groot nihilistisch stilist die -net als in het recent gelezen ‘Godverdomse dagen op een godverdomse bol’- zijn in sappig Bels geschreven prachtproza regelmatig mengt met gitzwarte humor en een filosofische ondertoon.
Kan geen toeval zijn dat ik in twee maanden tijd evenzoveel mooie boeken van hem heb verslonden. Inmiddels ligt zijn novelle ‘Mevrouw Verona daalt de heuvel af’ al weer leesklaar.
Die kleine Dimmetrie uit Reetverdegem lijkt me toch nog behoorlijk goed terecht gekomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten